Mỗi năm vào mùa hè, đặc biệt những hôm nhiệt độ quá cao, tỷ lệ người bị tăng thân nhiệt và say nắng gia tăng. Những người già trên 65 tuổi là một trong nhóm có nguy cơ cao bị tăng thân nhiệt khi nhiệt độ tăng lên cao (cùng với trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và phụ nữ có thai). Chăm sóc đúng cách cho người cao tuổi vào những tháng hè là điều vô cùng quan trọng để tránh đột quỵ.
Yaocare Medic xin chia sẻ với các bạn những điều cần biết về tăng thân nhiệt vào mùa hè và cách chăm sóc người cao tuổi bị tăng thân nhiệt.
Mục lục bài viết
Tăng thân nhiệt là gì?
Tăng thân nhiệt là một thuật ngữ bao gồm một số bệnh liên quan đến nhiệt do rối loạn cân bằng nội môi (cân bằng nội môi là duy trì sự ổn định môi trường trong cơ thể). Tăng thân nhiệt xảy ra khi cơ thể không thể tản nhiệt nhiều như hấp thụ hoặc sản sinh nhiệt dẫn đến việc cơ thể không thể kiểm soát nhiệt.
Các bệnh liên quan đến nhiệt bao gồm ngất do nóng, chuột rút do nóng, phù nhiệt , kiệt sức vì nóng, mất nước, phát ban nhiệt, tình trạng sức khỏe trở nên tồi tệ hơn và gây ra say nắng.
Say nắng được xác định bằng việc nhiệt độ cơ thể trên 40 ° C. Đây là dạng tăng thân nhiệt nghiêm trọng nhất và là một tình trạng nguy cấp có thể đe dọa tới tính mạng vì nguy cơ dẫn tới suy cấp cứu y tế đe dọa tính mạng có thể dẫn đến suy đa cơ quan, tàn tật hoặc tử vong. Để ngăn ngừa tình trạng kiệt sức do tăng thân nhiệt tiến triển thành say nắng vào mùa hè, việc điều trị kịp thời khi thân nhiệt tăng là điều quan trọng nhất.
Tại sao người lớn tuổi lại có nguy cơ bị tăng thân nhiệt và các bệnh liên quan đến nhiệt?
Người lớn tuổi dễ bị mất nước hơn do những thay đổi trong cơ thể khi lão hóa, bao gồm giảm cảm giác khát và khả năng lọc máu của thận kém.
Một số yếu tố nguy cơ liên quan đến tuổi tác của người cao tuổi là: lưu thông máu kém, tuyến mồ hôi kém hiệu quả và giảm khả năng chịu đựng tổng thể đối với sự thay đổi nhiệt độ đột ngột hoặc kéo dài.
Ngoài ra còn có một số lý do khác khiến người lớn tuổi dễ bị tăng thân nhiệt bao gồm:
- Người cao tuổi dùng các loại thuốc gây mất nước hoặc làm ảnh hưởng đến khả năng điều chỉnh nhiệt độ của cơ thể (ví dụ như thuốc lợi tiểu, một số loại thuốc tim và huyết áp).
- Người cao tuổi mắc một số tình trạng mãn tính bao gồm bệnh tim, phổi hoặc bệnh thận, tiểu đường và bệnh tâm thần.
- Người cao tuổi sống một mình hoặc bị cô lập về mặt xã hội (có nghĩa là họ không có kiến thức về ảnh hưởng của nhiệt tới sức khỏe, không biết nhiệt độ ngoài trời cao hay thấp và họ không có người giúp đỡ khi gặp phải các triệu chứng tăng thân nhiệt).
- Người cao tuổi Ít uống nước.
- Người cao tuổi khó nhận biết các triệu chứng mất nước.
- Người cao tuổi bị suy giảm nhận thức dẫn tới quên, khó uống, khó nuốt hoặc các gặp phải các vấn đề về giao tiếp (có nghĩa là người cao tuổi không thể bày tỏ nhu cầu về nước).
- Người cao tuổi vận động kém
Điều đáng lo ngại là những người cao tuổi từng gặp phải triệu chứng tăng thân nhiệt thường là những người không quan tâm đến sức khỏe của chính họ.
Nguyên nhân của tăng thân nhiệt
Nguyên nhân của tăng thân nhiệt bao gồm:
- Mất nước
- Ở trong môi trường có luồng không khí giảm (ví dụ như các khu vực thông gió kém)
- Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, đặc biệt là trong những ngày nóng
- Ở trong môi trường nóng và đông đúc
- Ở trong đám cháy
Các yếu tố khác góp phần làm tăng thân nhiệt bao gồm:
- Độ ẩm cao
- Hoạt động gắng sức ở nhiệt độ cao
- Bệnh cấp tính (ví dụ như tiêu chảy, nôn mửa, nhiễm trùng đường hô hấp)
- Thể lực kém
- Thiếu cân hoặc thừa cân đáng kể
- Rượu
- Mặc quần áo không thoáng khí, gây bí và không thoát được mồ hôi.
Các loại tăng thân nhiệt
1. Mất nước
Mất nước là việc giảm lượng chất lỏng trong hệ tuần hoàn khiến tim phải làm việc nhiều hơn để duy trì sự lưu thông máu đầy đủ đến các cơ quan quan trọng.
Triệu chứng của mất nước
- Chóng mặt
- Mệt mỏi
- Cáu gắt
- Khát nước
- Ăn mất ngon
- Ngất xỉu
- Nước tiểu sẫm màu hoặc vàng tươi
Cách chăm sóc người cao tuổi bị mất nước
- Đưa người cao tuổi tới nơi thoáng mát hoặc có điều hòa nhiệt độ.
- Bổ sung chất lỏng cho cơ thể (nước hoặc nước hoa quả pha loãng)
- Có thể sử dụng bình xịt để hạ nhiệt cho khách hàng
2. Phát ban nhiệt
Phát ban nhiệt là hiện tượng da bị kích ứng do đổ mồ hôi nhiều hay còn gọi là bệnh rôm sảy.
Triệu chứng của phát ban nhiệt
Xuất hiện các mảng mụn đỏ hoặc mụn nước nhỏ, thường ở cổ, trên ngực, bẹn, nếp gấp khuỷu tay hoặc dưới vú
Chăm sóc người cao tuổi bị phát ban nhiệt
- Người cao tuổi nên ở trong môi trường mát mẻ như phòng điều hòa hoặc khu vực có bóng râm.
- Giữ cho vùng da bị kích ứng của người cao tuổi luôn khô ráo, không nên để toát mồ hôi vì sẽ khiến họ ngứa hơn và bệnh lâu khỏi hơn.
- Phấn rôm có thể khiến họ thoải mái hơn nhưng dùng nhiều sẽ làm bít lỗ chân lông và khiến bệnh trở nên nặng hơn
- Nên tránh dùng thuốc mỡ và kem để thoa vì chúng làm tăng độ ẩm
- Nếu có thể, bạn hãy sử dụng nước tắm thảo dược để tắm cho người cao tuổi. Hiện nay trên thị trường có một số nước tắm thảo dược giúp ngăn ngừa và điều trị rôm sảy được phát triển từ các bài tắm lá dân gian.
3. Ngất do nhiệt
Người cao tuổi bị nóng quá dẫn tới chóng mặt đột ngột hoặc ngất xỉu do giãn mạch làm giảm lưu lượng máu lên não (nóng làm tăng lượng máu đến da và chân).
Triệu chứng của ngất do nhiệt
- Chóng mặt
- Lâng lâng
- Ngất xỉu
Cách chăm sóc người cao tuổi bị ngất do nhiệt
- Đưa người cao tuổi tới một khu vực mát mẻ và đặt họ nằm xuống
- Bổ sung chất lỏng cho cơ thể (nước hoặc nước hoa quả pha loãng)
4. Chuột rút nhiệt
Chuột rút nhiệt là sự co thắt của các cơ ở tay, chân hoặc dạ dày, thường là do mất muối và nước khi hoạt động gắng sức trong môi trường nóng.
Triệu chứng của chuột rút nhiệt
Đau và co thắt cơ
Chăm sóc người cao tuổi bị chuột rút nhiệt
- Người cao tuổi nên dừng tất cả các hoạt động và nằm xuống một nơi nào đó mát mẻ, nâng chân lên
- Bổ sung chất lỏng (nước hoặc nước hoa quả pha loãng)
- Người cao tuổi có thể nước mát nhưng không được quá lạnh và xoa bóp chân tay hoặc có thể chườm mát
- Người cao tuổi nên đợi 1 giờ trước khi bắt đầu lại hoạt động gắng sức
5. Phù nhiệt
Phù nhiệt là hiện tượng sưng ở mắt cá chân hoặc bàn chân do tiếp xúc với nhiệt.
Triệu chứng của phù nhiệt
Chân hoặc bàn chân bị sưng tấy
Chăm sóc người cao tuổi bị phù nhiệt
Người cao tuổi cần nằm xuống một nơi nào đó mát mẻ, nâng chân lên
6. Kiệt sức do nhiệt
Kiệt sức do nhiệt là một dạng tăng thân nhiệt nghiêm trọng do mất lượng máu do đổ mồ hôi quá nhiều. Nó có thể tiến triển thành say nắng nếu không được điều trị.
Triệu chứng của kiệt sức do nhiệt
- Đổ mồ hôi
- Nhịp tim và hô hấp nhanh
- Huyết áp thấp
- Chuột rút nhiệt
- Đau đầu
- Buồn nôn và ói mửa
- Chóng mặt
Cách chăm sóc bệnh nhân kiệt sức do nhiệt được Yaocare Medic mô tả bên dưới.
7. Say nắng
Say nắng là trường hợp khẩn cấp y tế khi nhiệt độ cơ thể ở mức cao hơn 40 ° C. Các hệ thống cơ thể có thể bắt đầu ngừng hoạt động.
Triệu chứng của say nắng
- Rối loạn chức năng của hệ thần kinh trung ương (ví dụ như co giật)
- Mệt mỏi nghiêm trọng
- Đau đầu
- Ngất do nhiệt
- Đỏ bừng mặt
- Buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy
- Da khô, nóng, có thể không có mồ hôi
- Rối loạn nhịp tim
- Huyết áp thấp
- Hô hấp nhanh và hội chứng suy hô hấp cấp tính
- Hạ đường huyết và tăng kali huyết
Cách chăm sóc bệnh nhân say nắng được Yaocare Medic mô tả bên dưới
Sơ cứu ban đầu cho chứng tăng thân nhiệt nghiêm trọng (kiệt sức do nhiệt hoặc say nắng)
Trong trường hợp khẩn cấp, bạn cần ưu tiên hạ nhiệt độ cho người cao tuổi và thực hiện những bước sau:
- Gọi cấp cứu ngay lập tức
- Di chuyển người cao tuổi từ nơi có nhiệt độ cao đến khu vực râm mát, có bóng râm, đặt họ nằm xuống và giữ họ càng yên càng tốt.
- Cởi bỏ quần áo thừa của người cao tuổi
- Hoặc sử dụng túi chườm mát dưới nách của người cao tuổi, trên bẹn hoặc sau cổ của họ.
- Theo dõi nhiệt độ cơ thể của người cao tuổi, tiếp tục làm mát họ cho đến khi họ xuống dưới 38 ° C.
- Nếu người cao tuổi được làm mát quá nhanh, họ có thể bị hạ thân nhiệt. Ngừng làm mát nếu họ rùng mình, cảm thấy mát khi chạm vào hoặc tắt điều hòa.
- Cho người cao tuổi uống từng ngụm nhỏ chất lỏng, chỉ khi họ tỉnh táo và bạn tin rằng họ có thể nuốt an toàn.
- Điều quan trọng cần lưu ý là các triệu chứng kiệt sức do nóng và say nắng có thể tương tự nhau. Tuy nhiên, một điểm khác biệt đáng kể là người cao tuổi bị say nắng có thể bị khô da và không đổ mồ hôi.
Chăm sóc người cao tuổi để phòng ngừa say nắng vào mùa hè
Yaocare Medic chia sẻ với bạn một số lời khuyên để giúp cho người cao tuổi của bạn không bị tăng thân nhiệt vào những ngày hè nắng nóng:
Đảm bảo môi trường mát mẻ:
- Lưu ý thời tiết và thực hiện các biện pháp phòng ngừa thích hợp nếu nhiệt độ trên 30 ° C. Nhiệt độ trên 37 ° C là đặc biệt nguy hiểm.
- Đảm bảo rằng điều hòa và quạt trong gia đình hoặc bất kỳ nơi nào người cao tuổi tới đều đang hoạt động tốt.
- Đóng rèm khi thời tiết nóng.
- Đảm bảo phòng của người cao tuổi ở nhiệt độ mát mẻ (24-26 độ C) và có đủ thông gió.
Đảm bảo cung cấp đủ nước
- Ngoài nước lọc thông thường, bạn cần đảm bảo cung cấp đủ các loại chất lỏng khác như nước ép trái cây cho người cao tuổi.
- Bạn nên cho người cao tuổi uống nước thường xuyên, mỗi lần một chút thay vì uống một lượng lớn vào một lần.
- Tránh để người cao tuổi uống đồ uống có cồn vào những ngày nắng nóng.
- Bạn cần chuẩn bị cho người cao tuổi các bữa ăn nhỏ thường xuyên. Bổ sung cho họ một số món ăn mát như: salad và trái cây.
Bảo vệ người cao tuổi khỏi nắng nóng
- Khuyến khích người cao tuổi mặc quần áo nhẹ, rộng rãi (tốt nhất là làm từ sợi tự nhiên) và giúp họ bảo vệ da khi đi ra ngoài. Đảm bảo đội mũ rộng vành và đeo kính râm đồng thời phải bôi kem chống nắng.
- Bạn cần giữ người cao tuổi không ra ngoài từ 11 giờ sáng đến 3 giờ chiều và hạn chế hoạt động ngoài trời.
- Kiểm tra lại các loại thuốc của người cao tuổi trong những tháng mùa hè để xác định xem liệu có bất kỳ nguy cơ tăng thân nhiệt nào không.
- Đảm bảo thiết bị hoặc dụng cụ hỗ trợ di chuyển bằng kim loại được giữ trong bóng râm để người cao tuổi không bị bỏng.
Đảm bảo thân nhiệt của người cao tuổi ở mức an toàn
- Kiểm tra các triệu chứng tăng thân nhiệt của người cao tuổi.
- Giúp người cao tuổi của bạn tắm bằng nước ấm.
- Gọi bác sĩ khi tình trạng của bệnh nhân xấu đi.
Người cao tuổi có nguy cơ bị tăng thân nhiệt rất cao. Việc giữ an toàn cho người thân của bạn trong mùa hè là điều cần thiết vì say nắng sẽ rất nguy hiểm tới tính mạng.
Yaocare Medic – Hương Dược Trị Liệu