Bệnh nhân sa sút trí tuệ thường có triệu chứng ảo giác và hoang tưởng do tổn thương não. Và điều này khiến người bệnh nhìn, nghe và tin vào những điều không có thật. Nhưng liệu bạn có biết ảo giác khác hoang tưởng như thế nào hay không?
Nếu bạn là người chăm sóc, bạn sẽ thấy chứng ảo giác hoặc hoang tưởng của người bệnh gây ra nhiều rắc rối và hậu quả nghiêm trọng hơn những triệu chứng khác của căn bệnh này. Họ có thể nói chuyện với những người không có mặt ở đó hoặc tỏ ra giận giữ và hiếu chiến với bạn dù bạn chỉ muốn giúp đỡ. Và đa phần chúng ta sẽ có phản xạ nói với người bệnh rằng những gì họ thấy là không có thật nhưng cách đó phản tác dụng.
Theo các bác sĩ khoa tâm thần, việc người già bị Alzheimer dẫn đến ảo giác và hoang tưởng rất khó tránh khỏi, tuy nhiên bạn không nên để họ cảm thấy bạn không tin tưởng họ, điều đó chỉ làm họ thất vọng hơn. Họ cảm thấy bạn đang không xem trọng những suy nghĩ và cảm xúc của họ.
Bạn có thể giúp đỡ người thân yêu của mình bằng cách hỏi han để tìm hiểu xem họ đang thấy gì, nghe được gì hay đang nói chuyện với ai, từ đó bạn sẽ có cách ứng phó phù hợp. Điều quan trọng đối với người già, đặc biệt là người già mắc chứng suy giảm trí tuệ là việc quan sát họ và chia sẻ lại với bác sĩ điều trị để giúp giảm thiểu những hành vi này.
Ảo giác khác hoang tưởng như thế nào?
Có thể bạn từng nghe thấy ảo giác và hoang tưởng (ảo tưởng) được dùng để thay thế cho nhau nhưng thật ra chúng không giống nhau. Đối với bệnh nhân sa sút trí tuệ thì hoang tưởng phổ biến hơn ảo giác.
Ảo giác khác hoang tưởng như thế nào, chúng ta cần đọc kỹ và suy ngẫm trong bài viết này.
Ảo giác
Ảo giác đối với bệnh nhân sa sút trí tuệ là việc người bệnh có thể nhìn, ngửi, nghe, cảm nhận, nếm những thứ không thật sự tồn tại. Ảo giác có thể có những lúc vô hại nhưng có lúc lại gây ra rất nhiều phiền phức với người bệnh cũng như người chăm sóc.
Một số triệu chứng của ảo giác như:
- Nghe thấy tiếng nhạc hoặc giọng nói văng vẳng.
- Nhìn thấy những điều không hài lòng khi nó không thực sự tồn tại.
- Nhìn thấy động vật hoặc người không có ở đó. Bạn có thể thấy họ nói chuyện với chính mình hoặc đang cố gắng trò chuyện với điều gì đó mà họ đang thấy (không có thật).
Bệnh nhân Alzheimer thường bị ảo giác ở giai đoạn giữa và sau của bệnh. Điều này không có nghĩa là ở các giai đoạn khác của bệnh không xảy ra. Giai đoạn sớm, bệnh nhân có thể gặp ảo giác thị giác và thường gặp ở bệnh sa sút trí tuệ thể Lewy.
Hiện tượng ảo giác ở người lớn tuổi không chỉ là triệu chứng của bệnh sa sút trí tuệ mà còn có thể bởi thị lực kém, thính lực kém, tác dụng phụ của thuốc, cơ thể mất nước, nhiễm trùng đường tiết niệu.
Hoang tưởng
Hoang tưởng cũng là một triệu chứng phổ biến của các bệnh sa sút trí tuệ và nó khá nghiêm trọng. Hoang tưởng thường gặp ở giai đoạn giữa và cuối của bệnh. Có những người bị ảo tưởng mức độ thấp, không ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày quá nhiều, nhưng có một số người khác bị hoang tưởng nghiêm trọng, làm gián đoạn cuộc sống, khiến họ và người thân đau khổ.
Một số biểu hiện về chứng hoang tưởng ở bệnh nhân sa sút trí tuệ:
- Hội chứng Capgras: họ không nhận ra người thân, họ nghĩ rằng kẻ xấu đang mạo danh người thân của mình.
- Họ luôn lo sợ mình đang bị nguy hiểm, bị theo dõi và nhà của họ bị tấn công bởi kẻ xấu.
- Họ nghi ngờ có người lấy trộm đồ của mình.
- Họ nghĩ mình còn trẻ.
- Họ luôn muốn về nhà trong khi họ đang ở nhà.
Với một số ví dụ về ảo giác và hoang tưởng, chắc bạn cũng đã phân biệt được ảo giác khác hoang tưởng như thế nào.
Chăm sóc bệnh nhân sa sút trí tuệ bị ảo giác
Nếu người thân yêu của bạn gặp phải chứng sa sút trí tuệ, bạn đừng cố gắng giải thích với họ rằng những điều họ thấy chỉ là ảo giác và không có thật. Điều này sẽ khiến họ tức giận, cảm thấy bị tổn thương và chống đối lại sự giúp đỡ của bạn. Thay vào đó, bạn hãy nói chuyện với họ theo hướng thông cảm, lắng nghe những gì họ đang nói. Dưới đây là những gì tốt nhất bạn có thể làm với người thân bị ảo giác.
- Thể hiện sự đồng cảm, muốn chia sẻ. Bạn có thể nói rằng “Con thấy mẹ đang buồn, điều gì khiến mẹ không hài lòng. Nếu là con, chắc con sẽ buồn hơn. Hãy để họ cảm thấy rằng họ luôn an toàn khi ở bên bạn.
- Cho họ thấy rằng họ có thể nói chuyện với bạn để họ chú ý đến bạn hơn là những ảo giác đang xảy ra.
- Bạn hãy tạo ra một sự chú ý khác. Bạn có thể khiến họ phân tâm bằng cách rủ họ sang một căn phòng khác hoặc làm bất kể việc gì để thoát khỏi ảo giác.
- Thay đổi môi trường: đây là cách giúp loại bỏ các yếu tố yếu tố gây kích thích ảo giác. Đó có thể là thay đổi ánh sáng tạo ra bóng, gương hoặc âm thanh từ tivi sẽ khiến họ nghĩ rằng họ đang nghe thấy hoặc nhìn thấy ai đó.
- Không cần làm gì. Đôi khi bạn chỉ cần quan sát người thân của mình mà không cần phải làm gì cả bởi có những ảo giác nhẹ nhàng lại giúp người bệnh cảm thấy vui hơn, yêu đời hơn. Nếu bệnh nhân đang cảm thấy hài lòng với những ảo giác của họ thì bạn cũng không cần cố gắng can thiệp.
Còn khi ảo giác có nguy cơ gây ra tai nạn nghiêm trọng hoặc khiến người bệnh đau khổ, thất vọng thì bạn có thể cho họ uống thuốc chống loạn thần hoặc thuốc ngủ theo đơn bác sĩ kê. Những loại thuốc này có tác dụng phụ không tốt nhưng bác sĩ đã cân nhắc lợi ích giữa việc uống thuốc và không uống thuốc.
Chăm sóc bệnh nhân suy giảm trí tuệ bị hoang tưởng
Hoang tưởng ở bệnh nhân sa sút trí tuệ đa phần do nhận thức bị suy giảm, trí nhớ đảo lộn và bị mất đi gây ra nhầm lẫn. Để bù đắp những lỗ hổng của ký ức, họ ảo tưởng bằng một câu chuyện có ý nghĩa.
Ví dụ họ không tìm thấy bộ quần áo của mình, họ sẽ nghĩ rằng ai đó đã mượn mà không trả.
Để chăm sóc người thân yêu bị hoang tưởng, bạn có thể tham khảo theo cách dưới đây:
- Nhận ra người thân yêu của bạn đang sống trong một thế giới không có thật và họ đang sợ hãi. Bạn cần thông cảm với người thân của mình.
- Cần trấn an người bệnh và không nên hỏi thêm những câu hỏi khiến họ càng trở nên nhầm lẫn. Nếu họ cần tìm đồ, bạn đừng hỏi họ để ở đâu và đừng yêu cầu họ nhớ lại bất kể điều gì, hãy nói rằng bạn sẽ giúp họ tìm kiếm.
- Tránh việc đưa ra những giải thích và tranh luận. Bạn càng thuyết phục người thân của mình rằng những ảo tưởng của họ là không có thật sẽ càng khiến họ tức giận và bị kích động. Hãy để họ thấy họ được yêu thương và yên tâm rằng bạn luôn giúp đỡ họ, bảo vệ họ.
- Chuyển hướng những ảo tưởng của người bệnh là cách mà những người chăm sóc chuyên nghiệp thường làm đối với bệnh nhân hoang tưởng mức độ nhẹ. Bạn chỉ cần đề nghị người thân của mình sử dụng một món ăn họ ưa thích, thực hiện công việc mà họ thấy vui vẻ.
- Điều chỉnh với tình trạng ảo giác và hoang tưởng của bệnh nhân suy giảm trí tuệ
Để chăm sóc người thân yêu của mình được tốt, bạn có thể sẽ phải thích nghi với những thay đổi về thể chất, tâm thần, cảm xúc của người bệnh cũng như những người thân xung quanh. Không chỉ dừng lại ở thích nghi, bạn cần kiên nhẫn để đối phó với những ảo giác và ảo tưởng của người bệnh. Và việc sống trong thực tế của họ đôi khi khiến bạn mệt mỏi.
Ảo giác và hoang tưởng khác nhau như thế nào thì cách chăm sóc cũng sẽ khác nhau như vậy. Điều quan trọng là bạn cần tìm hiểu rõ nguyên nhân của những hành vi liên quan đến các ảo giác và hoang tưởng của người thân và hiểu được những gì họ đang phải trải qua sẽ giúp bạn bình tĩnh hơn, nhẹ nhàng và sẽ sáng suốt để tìm ra giải pháp tốt hơn. Nếu tình trạng trở nên nghiêm trọng và kéo dài, bạn cần nhờ tới sự trợ giúp của bác sĩ hoặc tìm dịch vụ chăm sóc chuyên nghiệp tại nhà để đảm bảo giữ an toàn cho người thân yêu của bạn.
Yaocare Medic – Hương Dược Trị Liệu